يكي از مهم ترين اثرهاي تاريخي قزوين كه از روزگاران گذشته برجاي مانده،كاروانسراي سعدالسلطنه است، كاروانسرايي كه داستان ها در دل خود دارد و به عنوان بزرگترين كاروانسراي سرپوشيده ي ايران شناخته مي شود. با يك ايرانگردي ديگر همراه ما باشيد تا از اين جاذبه ي گردشگري مهم قزوين بيشتر بدانيم.
كاروانسراي سعد السلطنه با وسعتي برابر ۶٫۲ هكتار، بزرگترين كاروانسراي سرپوشيده در ايران است. قدمت ساخت اين بنا به اواخر دوران حكومت ناصر الدين شاه قاجار برمي گردد. اين كاروانسرا، اسم هاي ديگري مثل سراي سعديه و سراي سعادت هم دارد. در اواخر سلطنت ناصر الدين شاه قاجار، شخصي به نام محمد باقر خانه سعدالسلطنه اصفهاني كه حاكم وقت قزوين بود، به دليل ارتباطات تجاري اي كه ايران با كشورهايي مثل تركيه و روسيه داشت، دستور داد تا كاروانسرايي بسازند، كه سعدالسلطنه نام گرفت.
معماري بناي سعدالسلطنه
كاروانسراي سعدالسلطنه از بناهاي تو در تو تشكيل شده است. در سرتاسر حياط آن حجره هايي ديده مي شود كه تزييات بسيار خاصي دارند و قسمت هايي از بازار از هم مي گذرند. اين بنا داراي چندين ورودي، چندين حياط وسيع، حجره هاي متعدد، هشتي هاي باشكوه دالان هاي طويل و تزيينات آجرتراشي شده است.
اين كاروانسرا همانطور كه در بالا گفته شد، در دوران گذشته نقش تجارتي داشته و از آن به عنوان مركزي براي فعاليت هاي تجاري و بازرگاني استفاده مي شده است. اما بعد از تغييراتي كه در روسيه اتفاق افتاد، موقعيت مهم تجاري اش را از دست داد. شايد مهم ترين قسمت كاروانسرا را بتوان چهار سوق آن دانست كه بر بالاي آن گنبد بزرگ كاشيكاري شده اي قرار دارد. البته سقف اين گنبد نورگيري ندارد و چهار طرف آن را چهار نيم گنبد نورگير دار فرا گفته است كه باعث مي شود تا فضا بزرگ تر از آنچه كه هست، نشان داده شود.
همانطور كه گفته شد، كاروانسراي سعدالسلطنه داراي ۷ حياط است كه بزرگ ترين آن، ۳۰۷۳ متر مربع وسعت دارد و البته حدود ۱۵۰۰ متر آن فضاي باز است و بقيه ي آن تركيبي از فضاهاي نيمه باز و بسته است. يكي ديگر از حياط هاي اين بنا، نگار السلطنه نام دارد كه دو حجره و دو انبار بسيار بزرگ در آن قرار دارد. حياط ديگر اين بنا با نام سعديه يك گرمابه و ۱۰ حجره دارد.
كاروانسراي سعدالسلطنه تا حالا مرمت شده است و اين بازسازي هنوز هم ادامه دارد. مرمت اين بنا زير نظر سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است و تا حالا قسمت هاي زيادي از آن مرمت شده است. قرار است تا بخش هايي كه كاملا بازسازي شده اند و ديگر نياز ي به تعمير ندارند، كاربري هاي جديد پيدا كنند كه براي مثال، رستوران، توليدي و فروشگاه لباس بخشي از اين كاربري هاست.
كاروانسراي سعد لاسلطنه در سال ۱۳۱۶ به عنوان يكي از زير مجموعه هاي بازار قزوين ثبت ملي شد و بعد در سال ۱۳۷۷ جداگانه به ثبت ملي رسيد.
چطور به اين كاروانسرا برويم؟
براي رفتن به اين كاروانسرا بايد بعد از رفتن به شهر قزوين، به سمت مركز شهر يعني خيابان امام خميني برويد. اين كاروانسرا در آنجا قرار دارد.